Abemi beliphi ilizwe eliphuphayo ilizwe labo liye lakhula, kwaye amandla karhulumente ayifanelekileyo kwaye yabona abemi belizwe labo befanelwe inhlonipho nokuchuma. I-Meritocracy nguorhulumente apho abantu abanokuzikhethela kwaye bafanelekile bakhethelwe amandla, ezo ziza kubandisa izibonelelo zorhulumente kwaye ziphucule ubomi bentlalo ngokubanzi.
Iyintoni inkululeko?
I-Meritocracy ingcamango engaqhelekanga kwimpilo yemihla ngemihla yomntu oqhelekileyo, eli gama liyaziwa kwiingcali zefilosofi, ezentlalo nezopolitiko. I-Meritocracy "amandla ngokufanelekileyo" (isiLatini i-meritus - ifanelekileyo + nezinye iziGrike. Ukuqala kokukhankanywa kwengcamango kufumaneka kwisicatshulwa sefilosofi saseJamani uHannah Arendt, ngoko ke intando yenkululeko njengolu xwebhu lomelezwa kwizopolitiko ngenxa yombutho wenzululwazi waseBrithani uMnuz. Jung, obhala "Ukunyuka kwentando yenkululeko," kunye nesithunzi somthunzi: iziphathamandla zifanelwe abo baneqondo eliphezulu.
Imigaqo evakaliswe yintlonipho:
- isikhundla sentlalo yomntu asinendima ebalulekileyo ekukhethweni kwabaviwa;
- Kubalulekile: iitalente eziphathekayo, amakhono, ukukhuthaza, ukufuna iinjongo;
- khu phiswano;
- ukudalulwa kweemeko ezifanelekileyo kunye nokunyamekela kwabantu abakhethiweyo bamandla.
Inkalo yentando yenkululeko
Umgaqo wentando yenkululeko unokubonakaliswa ngamagama: "umntu ufanelwe uluntu apho ahlala khona." Ukuba wonke umntu uzama ukufezekisa, uyaziqonda ubuchule bakhe, ngoko uluntu olunjalo luya kuvumelana kwaye bonke "baya kuvuzwa ngokufanelekileyo". Imvelaphi yembonakalo yentando yenkululeko ilandelwa kwiChina yamandulo, ngexesha lokulawula kobukhosi beZhao, ngokusekelwe kwiConfucianism, ejolise kwiimpawu ezihloniphekileyo kunye neendlela zokuziphatha ezifunekayo:
- uzuko;
- buntwini;
- ukuzihlaziya rhoqo, njengendlela yobomi kunye nomzekelo wabantu babo.
I-Meritocracy - i-pros and cons
I-Meritocracy inamandla ngokusekelwe kwimigaqo yokuziphatha. Kwimizila yefilosofi yenkcazo eyahlukileyo, impembelelo emihle yabantu abanezakhono kunye nabaphefumlelweyo ngokomoya ekubunjweni koluntu kulandelwa, kwaye ukuvela kwenkcubeko kwenzeka ngenxa yokuba umntu ophezulu emoyeni, okanye wayesaziqonda ingcamango kaThixo kwaye wayenza ebantwini, wenza into enkulu ekuphuhliseni.
I-Meritocracy - inzuzo:
- iinkokeli ezinetalente zinegalelo ekuphuhliseni impucuko;
- ukuchuma kwelizwe;
- amathuba okukhula kwinkqubo: ukusuka kwi-bottom up kwaye ngokukhawuleza uphakamise umgangatho wemisebenzi;
- ukuhanjiswa ngokufanelekileyo kwexabiso lezopolitiko ngokugqithisa ubudlelwane, ukuzalwa kunye nabantu "babo" ekukhuthazeni;
- Umntu ngamnye onqanaba eliphezulu lokuqonda kunye nolwazi unelungelo lokubiza indawo ebalulekileyo kwezopolitiko.
Ukugxekwa kwentando yenkululeko kugqitywa ngokungabikho kwezindlela zendalo jikelele zokumisela umlinganiselo wezakhono kunye nokufaneleka phambi koluntu. UMichael Young wayekholelwa ukuba ukuba ukhulisa kuphela ingqiqo , ngoko ixabiso lendalo yonke: ukubonisa uvelwano, ububele, ukucinga okuyeke ukuba kubalulekile. Uluntu olwakhiwe ngokunyuka kwabangqiqo phambi kwabantu abanezakhono eziqhelekileyo kubangela ukungabi nabulungisa kweklasi, okuye kwabonakala kwimbali kwiinkulungwane ezininzi.
I-Meritocracy kwinkonzo yoluntu
I-Meritocracy yindlela esekelwe kwimpumelelo yomntu, kwaye kumazwe amaninzi athuthukileyo yiseko lenkonzo yenkonzo yanamhlanje. Ukukhethwa kwabaviwa abafanelekileyo kukusebenzisa ukhuphiswano oluvulekile, apho kukho umntu onokuzivakalisa ngokwakhe. Indlela ukhetho oluye lwenzeka ngayo:
- Ukubunjwa kwenkqutyana yenziwa ngababonisi abazimeleyo, okuqinisekisa ukuba iimeko zokhuphiswano ziyadibana.
- Iinjongo zeenjongo zoqikelelo lomsebenzi kunye nokufaneleka kokufaka isicelo salolu hlobo okanye eso sithuba siphuhlisiwe.
I-Meritocracy kunye ne-aristocracy
Kukho uluvo lokuba i-meritocracy i-aristocracy, eyona nto iphosakeleyo. Ewe, amandla amaninzi atyathwa kubafundi abakhulu, njengabalingiswa, kodwa umlinganiselo obalulekileyo phakathi kwentando yenkululeko kukuba umntu oqhelekileyo angakwazi ukufika emagunyeni, oye wabonisa ukubaluleka kwawo, ngokungafani ne-aristocracy, apho uorhulumente kunye nesimo bazuze ilifa, kwaye bafanele, iitalente kwaye umgangatho awuqwalaselwe ngqalelo.